Kadınların pek çoğu bazen vajinal bölgesinde kanama görüyor, ve buna karşılık neden adet sonra vajinamdan kan geliyor diye sorabiliyorlar. Aslında bu kanamanın veya lekelenmenin altında yatan sebepler birden fazla. Birçok kişi 28 haftalık periyotlar halinde aylık adet döngülerini yaşıyor. Döngünün birinci günü reglin ilk günü başlamış sayılıyor. Eğer son döngünüzden 14 gün sonra bir kanama veya lekelenme görüyorsanız bu bir felaket senaryosu kurmanızı gerektirmez. Aslında bu çok da sıradışı bir durum değildir. Çoğu kadın bunu yaşar. Bu döngününüzün daha kısa olduğu gibi doğal sebeplerle birlikte birtakım sağlık sorunlarının da işaret, olabilir. Burada gün sayısı 10 gün, 15 gün
Bir ayda 2 adet döngüsü neden olur?
Ortalama bir döngünün 28 gün olması herkesin aynı döngüyü deneyimlemesini gerektirmiyor. Saat gibi işleyen bir menstural döngü herkese nasip olmuyor ve bazılarımız daha kısa veya daha uzun regl döngüleri yaşıyoruz. Buna ek olarak bazı kadınlar fazlasıyla düzensiz döngüler yaşıyorlar.
Sizin döngünüz 28 gün olsa da unutmayın ki bazı aylar da diğer aylardan uzun veya kısa olabiliyorlar. Bu da adet döngünüzün her ay aynı gün başlamayacağı anlamına geliyor. Bir ay içinde bir güne denk gelen bu başlangıç, düzenli bir döngüye sahip bir kadında bile diğer ay 4 – 5 gün yer değiştirebiliyor.
Yani:
- Normalden kısa adet döngüsü ve
- Ayın hemen başında başlayan ilk döngü
Kombinasyonuyla 30 günlük bir ay içinde iki döngü yaşanabilir.
Kısa ve düzensiz adetin birkaç sebebi var:
- Anovülasyon: Ovülasyonun veya yumurtlamanın olmaması.
- Hipertiroid: Aşırı aktif tiroid
- Hipotiroid: Normalden az aktif tiroid
İkinci döngümün başlayıp başlamadığını nasıl anlarım?
Son döngünüzden 14 gün sonra bir kanama veya lekelenme oluyorsa hemen ikinci döngümü yaşıyorum demeyin. Döngüler arası kanamanın (intermenstrual bleeding) birçok farklı sebebi olabilir.
Ne kadar kanamanızın olduğunu saptamanız kesinlikle önemli, bir kanama mı lekelenme mi olduğunun saptanması da öyle. Lekelenme birkaç damla kanın iç çamaşırında veya tuvalet kağıdında bıraktığı kan izleri olarak nitelendirilebilir. Günlük ped gibi küçük hijyen ürünleriyle bu lekelenmeyi ped veya tampon gerektirmeden kazasız belasız atlatabilirsiniz.
Eğer kanama daha ağır ve ped veya tampon kullanımı gerektiriyorsa bir doktora danışmalısınız çünkü gereğinden fazla kan kaybı çok değişik sağlık sorunlarıyla noktalanabilir, mesela anemi gibi. Ayrıca bunun bir döngü kanaması veya başka bir nedenden dolayı olup olmadığının tanımlanması gerekir.
Peki yukarıda sözü edilen başka nedenler ne olabilir? Kolaylıkla söylenebilir ki zamanlama göz önünde bulundurulduğunda en yüksek olasılık ovülasyon veya yumurtlamadır.
Ovülasyon (Yumurtlama)
Döngünüzün aşağı yukarı 14. gününde ovülasyon olur. Birçok kadın için yumurtlama günü hiçbir değişiklik yaratmadan ve fark edilmeden geçer. Bazı kadınlar için birkaç semptom veya belirti gözlenebilir, bunlardan biri de hafif bir lekelenmedir.
Üreyebildiğimiz yaşlarda, yumurtalık her ay bir yumurtayı dışarı atar. Yumurtalık folikülleri kırılıp ovositin fallop tüplerine doğru yola çıkmasıyla başlayan bir süreçtir bu. Yumurtalık foliküllerinin kırılması, bazen fiziksel olarak gördüğümüz hafif lekelenmeye yol açabilir. İlginç olan ise bazı kadınların bu kırılmayı hissetmesi!
Bu hisse karın bölgesinde bir ağrı veya kasılma eşlik edebilir. Hatta bu ağrıya, “orta ağrı” olarak Türkçeye çevrilebilecek olan Mittelschmerz adını vermişler. Bu kasılma veya ağrı yumurtalık keseciklerinden bir yumurta salındığında hisseddilebiliyor.
Tüm bu sayılar ve günler kafa karıştırıcı olabilir. Bu yüzden kağıt üzerinde bir takvimde elinizle işaretlemek, daha dijital ve güncel bir çözüm arıyorsanız bir uygulama veya günlük kullanmak yumurtlama tarihlerinizi hatırlamanızda yardımcı olacaktır.
Eğer lekelenmeniz yumurtlama günlerinizi gösteren takviminizle çakışmıyorsa ve ilgisi olmadığını düşünüyorsanız, diğer olası sebepler için aşağıyı okumanızı öneririz.
Kanama ve lekelenmenin diğer sebepleri nelerdir?
Kanama ya da lekelenmenin yumurtalama dışında birçok sebebi olabilir. Örneğin hormone seviyelerinde değişmeler, stres, doğum kontrol hapları ve yöntemleri, yaralanma ve çeşitli enfeksiyonlar gibi birçok unsurdan kaynaklanıyor olabilir.
Doğum Kontrol Kaynaklı Sebepler
- Doğum Kontrol Hapları: Sağlık otoritelerine göre düzensiz ve döngü arası kanamalar doğum kontrol hapı almanın ilk 6 ayı boyunca deneyimlenebilen şeyler. Bazı doktorlar buna “ani kanama” diyorlar.
- Ertesi Gün Hapı: Mayo Klinik’e göre bu ilaç döngüler arasında kanamaya yol açabilir, ayrıca normal adet süresince normalde daha çok kanamaya neden olabildiği de gözlemler arasındadır.
- Rahim içi Araç: Bazı kadınlar doğum kontrol metodu olarak bu araçtan kullanır ve bu da kanamaya yol açabilir.
Dışsal Sebepler
- Darbe ve tıbbi muayene: Eğer son zamanlarda sert bir cinsel ilişki yaşadıysanız veya muayeneye gittiyseniz vajinal kanama yaşamanız mümkün
- Doğurganlık Tedavisi: Doğurganlık tedavisinin işlemleri sırasında yumurta toplama gibi safhalar olabilir. Bu kramplar veya biraz vajinal kanamaya neden olabilir. Eğer kesilmezse veya ağır kanamaya dönüşürse doktorunuza danışın!
- İlaçlar: Bazı ilaçlar anormal vajinal kanamaya yol açabilir. Kullandığınız ilaçların yan etkileri için eczacınıza danışın.
- Stres ve Kaygı
Genel Enfeksiyonlar
Aşağıdaki enfeksiyonlar adet döngüleri dışında kanamalara sebep olabilir. Unutmamak gerekir ki bu hastalıkların çoğu tedavi edilebilmektedir.
Fakat enfeksiyonların tedavi edilmezse ve gözden kaçırılırsa çok tehlikeli başka sağlık sorunlarına yol açması riski oldukça yüksektir!!!
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar: klamidya, belsoğukluğu ve genital siğiller vb.
- Pelvik inflamatuar hastalık: Kadın üreme sisteminin üst bölümlerini etkileyen bir enfeksiyon hastalığı.
Hamilelikle Alakalı Nedenler
- İmplantasyon Kanaması: Sperm yumurtayı dölledikten sonra döllenmiş yumurta rahme yerleşir. Bu yerleşme sonucunda da lekelenme veya kanama görülebilir.
- Dış gebelik: Karın ağrısı ve vajinal kanama dış gebeliğin semptomlarından.
- Gebelik: Amerikan Gebelik Derneği’ne göre hamile kadınların yüzde 20’si gebeliklerinin ilk 12 haftasında lekelenme gözlemliyor.
- Düşük: Kanama veya lekelenme düşük yapılmasının şiddetli bir göstergesi.
- Emzirme: Emzirme sıklığınıza ve bireysel hormone düzeylerinize bağlı olarak adetlerin tekrar başlamasından önce lekelenme olabiliyor.
Diğer Sebepler
- Fiborid ya da polipler
- Endometriozis: Rahmin yapısıyla alakalı bir hastalıktır. Bu hem ağrılı, uzun adet dönemleri geçirmenize sebep olur hem de gebe kalmayı zorlaştırır. Çikolata kistlerine sebep olur.
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- von Willebrand hastalığı gibi kan hastalıkları
- Hipotiroit
- Karaciğer Sorunları
- Kronik Böbrek Hastalıkları
- Kanser: Serviks, Rahim, fallop tüpünde oluşan kanserler veya kanser öncesi kitle oluşumları
Perimenopoz veya Menopoz Kaynaklı Sebepler
- Perimenopoz: Menepoz öncesi olan zamana denir. Perimenepoz sırasında hormone seviyelerinde büyük dalgalanmalar görülür. Bu hormone değişimleri sonucunda yumurtlamada veya adet döngüsünde ciddi farklılıklar oluşur. Bazı kadınlar bu zamanlarda adet döngülerinde anormal atlamalar veya düzensizlikler deneyimlerler. Buna normal olmayan kanama ve lekelenmeler de eşlik edebilir.
- Vajinal Kuruluk: Menopoz sonrası östrojen eksikliğinden dolayı vajinal kuruluk yaşanabilir ve bu da kanamaya sebep olabilir.
- Kanser: Menopoz sonrası kadınlarda kanama asla normal olarak görülmez ve kansere işaret ediyor olabilir.
Kanamanın riskleri nedir?
Tabii ki risk faktörleri de kanamanızın sebebine göre değişecektir.
Anemi, en genel risk faktörleri arasında diyebiliriz. Anemi hastalığı kanda kırmızı kan hücrelerinin eksikliğinden dolayı yeterli oksijen taşınamaması şeklinde tanımlanıyor. Anemi hastalığı, menoraji gibi ağır adet görme gibi hastalıklarla veya iki adet döngüsü arasında kanamalarla (metroraji) tetiklenebilir. Özellikle bu ikisinin birleşimiyle, yani ağır adet dönemleriyle çevrelenmiş ağır adet dışı kanamalar bu konuda çok ciddi sorun teşkil edebilir.
Aneminin bazen belirtileri olmayabilir ama olursa en genel belirtileri şu şekilde sıralanıyor:
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Soluk veya sarımsı cilt
- Baş dönmesi
Ne zaman tıbbi yardım almalıyım?
Aşağıdakileri yaşıyorsanız tıbbi yardıma başvurun.
- Çok ağrılı ve pıhtılı adet sancıları
- Düzensiz döngüler
- Karın ağrısı ve krampları
- İdrarınızı yaparken yanma ve acı
- Tuhaf vajina atıkları, kızarıklık ve kaşıntı.
Eğer yukarıdaki semptomlardan hiçbirini kendinizde gözleemlemeseniz bile, anormal kanamaları ve idrardaki kanı asla es geçmeyin. Özellikle:
- Hamile olduğunuzu düşünüyorsanız: Hamilelik ihtimaliniz varsa her koşulda doktora danışmalı ve bir gebelik testi yaptırmalısınız.
- Tutarsız bir şekilde oluyorsa: Lekelenme sık sık ve rastgele oluyorsa doktora danışmalısınız.
- Korunmasız bir cinsel ilişki sonrasında başladıysa: Korunmasız seks yapmak her zaman riskli ve tehlikelidir. Eğer kanama veya lekelenmeler korunmasız seksten sonra başladıysa cinsel yolla bulaşan hastalıklar kapınızı çalmış olabilir.
- İlaç kullanıyorsanız: Lekelenme veya kanama kullandığınız bir ilacın yan etkisi olabilir.
- Menopoz sonrası olduysa: Menopoz sonrası herhangi bir vajinal kanama asla normal olarak Kabul edilmez. Acilen doktora danışın.
Döngünüzü Takip Etmek için Uygulama veya Günlük Kullanın
Eğer düzenli aralıklarla kanamalarınızın olduğundan şüpheleniyorsanız bir günlük veya uygulama kullanmaya başlayabilirsiniz. Bu vücut ritminizin kaydını tutmanıza ve onun hakkında daha fazla bilgi sahibi olmanıza yarayacaktır. Unutmayın ki herkesin kendi vücut ritmi ve döngüsü farklıdır ve bu birçok sebeple etkilenebilir, içsel ve dışsal sebeplerle değişebilir.
Ritminizi takip ederken kanamanın dışında farklı belirtileri de takip edebilirsiniz. Örneğin:
- Vajinal akıntı
- Kramp, sancı ve karın ağrısı
- Göğüs hassasiyeti
Hatta cinsel isteğinizde veya duygusal durumunuzda ani değişimler meydana geldiğinde de bunu not edebilirsiniz. Kanamaların birçok sebebi olabiliyor ve devam edebiliyorlar. Doktorunuzdan yardım almaya karar verdiğinizde bu kaydını tuttuğunuz bilgileri doktorunuzla da paylaşabilirsiniz ve olası bir tanıya daha kesin ve uygun bir tedavi önerisi alabilirsiniz.
Hazırlayan: Deniz Özdemir