Ateş, vücudunuzun virüs ve bakteri enfeksiyonuna karşı oluşturduğu doğal bir tepki olarak adlandırılabilir. Hastalığa davetiye çıkaran virüs ve bakteriler normal vücut ısısında yaşamlarına devam edebilirlerken, ateşlendiğinizde bilmelisiniz ki vücudunuz hastalığa sebep olan enfeksiyonlardan kurtulmak ve onları sınırlandırmak istiyordur. Vücudunuzun şifa olarak bir savunma mekanizmasına geçtiği ateşlenmeleri nasıl düşürürsünüz? Öncelikle halüsinasyon gördürtecek kadar yüksek ateşlerde acile gitmeniz gerektiğini bilin. Onun dışında çocuk ateşlenmeleri ya da hafif ateşlenmeler için evde yapılması gerekenleri sizler için derledik:
Evde Ateş Düşürmenin Yolları
1) Bol su için. Ateşli olduğunuzda 2 saatte bir su içmelisiniz. Siz ateşliyken vücudunuz hızlı bir şekilde terleme ile su kaybeder ve iyileşmeniz için de su içmeyi ihmal etmemelisiniz. Ateşlendiğiniz süre zarfında susuzluk sizde baş ağrısı, baş dönmesi gibi nöbetlere sebep olabilir. Su içmeyi ihmal etmeyin.
- Ortalama olarak bir yetişkin için günde 2 litre su içilmesi önerilir. Kafeinli içecekleri (kahve, çay) fazlaca tüketiyorsanız, günlük su içme kapasitenize arttırmanız gerekir. İçtiğiniz her fincan kahve için 1 litre su içmeniz gerektiğini aklınızda bulundurun!
2) Rahat kıyafetler giyin. Ateşliyken uzak durmanız gereken bazı kumaşlar vardır; saten, polyemid, keten vb. Vücudunuzun dinlenmesine ve serinlemesine ek olarak yardımcı olmanız gerekir. Ateşliyken sizi ekstra olarak terletmeyecek koton kumaşlar da bol kıyafetler giymelisiniz. Uyku halindeyken yine hafif kumaşlar da giysiler giymeyi ve ek olarak battaniye örtünmeyi düşünebilirsiniz.
3) Bulunduğunuz odanın sıcaklığını düşürün. Ateşliyken yüksek sıcaklıklarda durmamaya özen gösterin. Ateşinizin düşmesine hiçbir şekilde yardımcı olmayacak oda sıcaklığınız aynı zamanda vücudunuzun daha çok su kaybetmesine de sebep olur. Oda sıcaklığınız 22-25 derece arasında olmalıdır. Ateşlendiğiniz için üşüme hissiniz normaldir ancak bu üşüme hissinizi odanızın sıcaklığını arttırarak gidermeye çalışmayın.
4) Bol bol dinlenin. Yeterince dinlenir ve bedeninizi yormazsanız ateşlendiğinizde vücudunuzun bağışıklık sistemini geri kazanmasına yardımcı olmuş olursunuz. Mümkünse ateşlendiğinizde çalışmalarınıza ara verin. Çalışmak için işe gittiğinizde stres hormonlarınız ister istemez devreye girer ve ateşinizi düşürmeye yardımcı olamazsınız. Ayrıca gebelikte ateşlendiyseniz ya da kronik bir rahatsızlığınız varsa dinlenmeniz ve iyi bir uyku sağlamanız şarttır.
5) Ateş düşürücü ilaçlar kullanın. Aspirin, parasetamol, ibuprofen gibi ilaçlar ateşi azaltmaya destek veren ilaçlardır. Ateşi düşürmek için ilaç takviyesine ihtiyaç duymanız doğaldır, ilaçlar yardımı ile daha kısa sürede ateşten kurtulabilirsiniz.
6) Sıcak duş alın. Ateşlenildiğinde sanılanın aksine sıcak duş almak gerekir. Soğuk duş sizin daha çok üşümenizi ve titremenizi sağlar. 5-10 dakika sürecek sıcak duşlar alın ve vücudunuzu serin tutun. Duş aldığınızda vücudunuz hem viral bakterilerden arınmış olur hem de ateş düşürmeyi vücudunuzdaki nemi ve suyu tutarak katkıda bulunursunuz.
7) Sıcak sulu havlular yapın. Ateşlendiğinizde duş alamayacak kadar halsiz ve güçsüz hissediyorsanız sıcak suda bir parça havlu bekletin ve alnınıza ve koltuk altlarınıza sıcak havlu koyun. Vücudunuzdaki ateşi düşürmeye yarayacak bu uygulamayı sirkeli su ile de gerçekleştirebilirsiniz. Soğuk su ve buz kullanmak vücudunuzun titremesini arttıracağından ateş düşürmenin en etkili yolu sıcak sudur.
8) Burnunuzu steril tutun. Ateşiniz bir çok sebepten dolayı çıkabilir ancak çoğunluğu gripten ya da soğuk algınlığından meydana gelir. Ateşlendiğinizde burnunuzu temiz tutmak, tıkanmamasını sağlamak önemlidir. Kimi yüksek ateşler nefes aldırmayacak kadar bedeninizi zorlayabilir. Burnunuzu her zaman temiz tutmalı ve nefes kanallarını kullanışlı halde tutmalısınız. Ayrıca ateşlendiğinizde burun tıkanıklığınız var ise burun tıkanıklığının verdiği basınç ile kulak ağrısı çekebilirsiniz. Hem baş hem de kulak ağrısı çekmemek için ateşliyken burnunuzu temiz tutun hava yolları açık olsun.
9) Kapalı mekanlarda bulunun. Ateşli olduğunuz zamanlar da mümkün vücudunuz enfeksiyona karşı direnç göstermeye çalıştığından aynı zamanda dışarı da yakalanacağınız mikroplara karşı sizi koruma eforu sarf edemez. Özellikle çocuklarda ateşi düşürmek için ev ortamında bulunmanız gerekir.
10) Sigara içmekten kaçının. Sigara içmek akciğer kanseri ve diğer solunum yolu hastalıklarına sebep olmasının yanında bağışıklık sisteminizi sürekli baskılar. Sigara içtiğinizde bağışıklık sisteminizi meşgul etmiş olursunuz. Haliyle ateşli olduğunuz zamanlar da sigara içmeyi sürdürdüğünüzde ateşinizin düşmesi mümkün değildir. Sigara içmiyor olsanız da ateşliyken sigara dumanına ve diğer tütün ürünlerinin dumanına maruz kalmayın. Özellikle çocukları ve bebekleri pasif içici durumundan uzaklaştırmalısınız.
11) Kafeini azaltın. Ateşinizi düşürmek için kafeine ara vermeniz şart! Baş ağrısı, uykusuzluk ve ishale neden olan kafeini ateşliyken tüketmeyin. Vücudunuzdaki tüm su haznesinin tamamını alan kafeinli içecekleri bırakmanız bile ateşinizi düşürmek için yapabileceğiniz en güzel davranış olur.
- Demlenmiş (filtre) 1 fincan kahve 133 mg kafein içerir.
- 1 fincan çay ise 53 mg kafein içerir.
- Ateş esnasında bir fincandan aldığınız yukarıda belirtilen kafein miktarları bulantı ve kusmanıza sebep olabileceği gibi ateşinizi tetikler ve düşmesini de engeller.
- Ateşliyken soda ve enerji içecekleri de içmekten kaçınmalısınız. Aynı şekilde bu içecekler de bulantı ve kusmaya yol açar ve ateşinizin düşmesine de yardımcı olmazlar.
12) Alkol kullanmayın. Hafif de olsa ateşliyken alkol kullanmayın. Alkol bağışıklık sisteminizi tamamen zayıflatır ve savaş halindeki vücudunuzu mağlup etmeye çalışır. Alkolleri de kendi arasında bundan bir şey olmaz gibi sınıflandırmayın. Ateşliyken bira, şarap, rakı, viski ayırt etmeksizin herhangi bir alkolden uzak durmalısınız.
13) İspirto kullanmayın. Ateşli olduğunuzda vücudunuza ispirtolu bezler sürmeyin! Bu yöntem ile tıpkı soğuk suda olduğu gibi yanlış bir ateş geçirici etkendir. Yanlış bilinen bu yöntem vücudunuzun üşümesine ve titremesine sebep olur ve ateşinizi de kesinlikle düşürmez. Özellikle bebekler de ve küçük çocuklar da alkol zehirlenmelerine sebep olmamak için ispirto, kolonya gibi hafif ve uçucu alkollerden uzak durun.
14) Doktora gitmenin zamanı geldiğini düşünün. Evde ateş düşürmek için uğraştınız ama bu konuda başarılı olamamış olabilirsiniz. Çünkü kimi durumda evde ateş düşürme yöntemleri pek işe yaramayabilir ve olaya bir profesyonelin müdahalesi gerekebilir.
- Kişinin ateşi 39,5 derece ile 40.5 derece arasında bir seviyede seyrediyora aspirin ve ibuprofen içeren ilaçlar ya da diğer ateş düşürücü ilaçlar tercih edilebilir. Ancak bütün bunlara rağmen hala ateş düşmüyorsa bu durumda maksimum 72 saat (3 gün) içerisinde doktora gitmeniz gerekmektedir. Ateşin olması durumunda beklemeden doktora gidilmesi gereken acil durumlar:
- 3 aydan daha küçük olan bebeklerde ateşn kaç derece olursa olsun yükseldiyse,
- Tuvalete gidip çişini yaparken ağrı duyuluyorsa,
- Bilmediğiniz bir sebepten ötürü cildinizin herhangi bir bölümünde morluk ya da kızarıklıklar meydana geldiyse,
- Ateş belli aralıklarla orta seviye ile yüksek seviyeler arasında seyrediyorsa,
- Akciğer, kalp, şeker, kansızlık, Kistik Fibrozis hastalığınız varsa,
- Herhangi bir riskli olan maddeye dokunulduysa,
- Yakın dönemde aşı ya da ameliyat olunduysa,
- 2 yaşında altında bir çocuk için ateş sorunu 2 günden fazladır devam ediyorsa
15) Bazı aktiviteler vücudun ısını yükseltir, bunlar ile ateş yükselmesi arasındaki farkı anlayın. Herhangi bir spor yapmak, hormonlardaki, ruh halindeki değişiklikler, aşırı ve düzensiz olarak beslenmek, vücudunuza dar olan giysilerin giyilmesi, mevsim için haddiden fazla kalın giysiler giyilmesi, kullanmış olduğunuz ilaçlar ve etrafınızdaki sıcaklığın fazlaca yüksek olması da vücut ısısını arttıran faktörlerdendir.
- Sıcak havalar yüzünden sıcak çarpması ile karşılaştıysanız bu durumda 112’yi arayarak ya da etrafınızdaki kişilerden yardım isteyebilirsiniz. Çünkü sıcak çarpması devamında nöbet geçirmelere ve kalp krizine sebep olabilir.
- Vücut sıcaklığınız ateşlenme haricinde sıcak çarpması sebebiyle de yükselmiş olabilir. Bu daha farklı bir durum olduğundan daha farklı şekilde tedavi edilmesi gereklidir.
16) Bebeğinizin ya da çocuğunuzun pediatriste götürülüp götürülmemesi gerektiğine karar verin. Yetişkinler için değil de çocuk ve bebeklerde ateş yükselmesi sıkıntılı bir duruma sebebiyet vereceğinden bir doktora danışmanız gerekebilir. Evinizde ateş düşürücü varsa yine bunu kullanmadan önce doktora danışmanızda fayda var. Hangi belirtiler varsa tıbbi yardım alınma noktasına gelindiğini öğrenmek için aşağıdaki noktalara dikkat edin:
- Bebeğiniz 3 aydan daha küçükse bu durumda 38 derecelik bir vücut sıcaklığı ya da rektal ölçümle yapılan sıcaklık var mı?
- 3 ile 12 aylık bebeğinizin vücut sıcaklığı 39 derece ve daha yüksek bir sıcaklığa sahip mi?
- 2 yaşından daha küçük olan çocuğunuzda 48 saatten daha fazla bir süredir ateşi devam ediyor mu?
- Çocuk kendinden geçti mi? ya da uyandırmaya çabaladığınız halde uyanmada güçlük çekiyor mu?
- Ateş çok yüksek değerlere ulaşmasa da 1-2 haftalık bir periyotta çocuğun ateşi sürekli yükselip düşüyor mu?
- Çocuğu ya da bebeği ağladığı zaman sakinleştirmede zorluk çekiyor musunuz? Ağlarken gözünden yaş gelmesi gerekirken yaş gelmiyor mu?
- Yaklaşık 10 saattir çocuğunuz idrarını yapmıyor mu?
- Çocukta kusma, kulaklarında ağrı, midesinde bulantı, boğaz ağrısı (ki kendini ifade edebilecek çocuklar için geçerli bir durum), öksürük vb. belirtiler ortaya çıkıyor mu?
Beslenme Şeklinde Değişikliklerle Ateşi Dengelemek
1) Tükettiğinizde vücudunuzda yangı olmasına sebep olan besinlerden uzak durun. Vücudun ateşlenmesi sizin vücudunuzun bir şekilde korunma mekanizmasına geçmesinden kaynaklı yangı şeklidir. Bu sebepten ötürü yangı’nın artmasını sağlayan tüm besinler vücudun ateşinin daha da yükselmesine ve yüksek ateş durumunun süresinin daha da uzamasına sebep olur. Buna ek olarak şişkinlik ve hazımsızlık sorunları da beraberinde hastalarda görülen durumlardır. Ateşinizin yükseldiği durumlarda uzak durmanız gereken yiyecekler:
- Her türlü hamur işi yiyecek, beyaz ekmek
- Patates, patlıcan vb. kızartma türleri
- Enerji içecekleri, meyve suları gibi şeker barındıran içecekler
- Sosisli sandviç, salam, jambon gibi tüm işlenmiş etler
- İç yağı, katı yağ, sana vb. markalarda üretilen margarinler
2) Antienflamatuvar besinleri tüketin. Bu yiyecekler aynı zamanda yangı önleyen besinlerdir. Bir önceki adımda bahsi geçen yiyecekler yangı oluşmasına sebep olurken bu adımda anlatılacak yiyecekler de yangının oluşmasını önlemeye yardımcı olabilecek besinlerdir. Yangı önleyici yiyeceklerden herhangi birini tükettikten sonra herhangi bir kusma, hazım sorunu ya da mide bulantısı yaşarsanız bu durumda ilgili yiyecekten uzak durmalısınız. Ateşli insanların vücudu tam tahıllı besinleri, kabuklu yemişleri, asidik olmayan besinleri ve yoğun bir sosu olmayan salata türlerini diğer yiyeceklere kıyasla çok daha kolay emer. Yangı azaltma etkisi olan antienflamatuvar yiyecekler:
- Meyve olarak tüketilebilecek yiyecekler: Portakal, çilek ve kiraz
- Ceviz, badem gibi kabuklu kuruyemişler
- Antioksidan bakımından zengin olan karalahana ve ıspanak
- Balık olarak tüketebilecekleriniz; somon, sardalya, sardalya ve ton balığıdır.
- Pek güzel bir tadı olmasa da yulaf ezmesi, mısır, kinoa, kahverengi pirin ve keten tohumunun dahil olduğu tam tahıllı yiyecekler
- Yağ olarak tüketebilecekleriniz: Kanola yağı veya zeytinyağı
3) C vitamini açısından zengin olan besinleri tüketin. Vücuda giren C vitamini kişinin kan şekerinin dengelenmesine, hücrelerin gelişmesini ve tamir edilmesini desteklemenin yanında bağışıklık sistemini de güçlendirici bir etki gösterir. Bununla birlikte C vitamini düzenli tüketen kişilerde bir takım kronik rahatsızlıkların oluşmasının daha az olduğu saptanmıştır. Bu sebeplerden dolayı ateşi yükselmiş olan kişilerin bu aşamada C vitaminine yüklenmeleri vücutlarının ateşi düşürmesine yardımcı olabilir.
- İnsan vücudu için bir gün içerisinde ortalama 500mg kadar C vitamini gereklidir. Bu miktar gün içerisinde 2-3 öğüne bölünerek alınabilir.
- Sigara içen kişilerde C vitamini emilimi daha az olduğundan dolayı bu kişiler günlük 500mg C vitaminine ek olarak 40mg daha C vitamini almalıdır.
- Standart beslenme düzeninize C vitamini açısından zengin besinler ekleyebilirsiniz. Örneğin kahvaltıda portakal suyu tüketebilir, ara öğünlerde mandalina gibi meyveleri yiyebilirsiniz.
- C vitamini açısından zengin olan yiyecekler:
- Biber olarak tüketilebilecekler; tatlı olan yeşil ve kırmızı biber
- Meyve olarak tüketilebilecekler; misket limonu, konsantre halde değilde sıkılmış olan turunçgillerden birinin suyu, greyfurt, pomelo meyvesi, portakal, ahududu, çilek, kavun, mango ve papaya
- Sebze olarak tüketilebilecekler; brüksel lahanası, domates, brokoli ve ıspanak
4) Magnezyum açısından zengin olan yiyecekleri tüketin. Vücudun enerji üretimi ve diğer birçok işlevi için magnezyuma ihtiyacı vardır. Bunun yanında magnezyum insan vücudunda kan şekerinin, tansiyonun ve kolestrolün dengelenmesine yardımcı olur. Çeşitli dönemlerde ortaya çıkan kronik yorgunluk ve göğüs ağrısının ortaya çıkmasını azaltır. Kişilerde stres ve kaygının minimalize edilmesini destekler. Vücudunda magnezyum eksikliği olan kişilerde bağışıklık sisteminde zayıflama ve bir takım sağlık problemleri görülebilir. Magnezyum doğal yollarla alınabileceği gibi çeşitli takviyelerle de alınabilmektedir.