Sağlıklı bir çift böbreğe sahip insanlarda, idrarda proteine rastlamak asla normal bir şey değildir (ki protein seviyesi günlük 150 miligramın üzerinde ise zaten doktorunuz size bunun normal olmadığını bildirecektir). Bazı zamanlarda idrarınızdaki protein seviyesi kısa periyotlarla yükselebilir ve bu durum kendiliğinden normale dönebilir. Ancak durum uzun süre devam ederek kronik ve şiddetli bir hal alırsa, kesinlikle tıbbi yardım almak gerekir. İdrardaki protein seviyesinin kronik olarak yüksek seyretmesi durumu, böbreklerdeki sorunlara veya başka sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Yaşam Tarzını Değiştirmek ve Tıbbi Çareler Aramak
1. Tansiyonunuzu düzenleyecek ve düşürecek önlemler alın. Proteinüri (idrardaki protein seviyesinin yüksek seyretmesi sendromu), hemen her vakada böbrekteki problemlerle ilişkili olduğundan ve yüksek tansiyon (kan basıncı) böbreklere ciddi zararlar vediğinden kan basıncınızı dengelemek, böbrek problemlerini ve dolayısıyla idrara protein kaçmasını azaltıcı bir etkide bulunacaktır. Tansiyonunuzu dengelemek adına yaşam tarzınızı değiştirebileceğiniz birkaç öneri:
- Tuz tüketiminizi, özellikle evinizde tükettiğiniz gıdalara tuz eklemekten kaçınarak, azaltın. İşlenmiş ve hazır gıdalarda yüksek oranda tuz bulunduğundan, yemeğinizi dışarda yemekten mümkün olduğunca kaçının.
- Kolesterol seviyenizi düşürün. Kandaki yüksek kolesterol seviyesi, atardamarları sertleştirecek ve tıkayabilecek oranda plak birikmesine sebep olduğundan doğrudan tansiyonu da artıracaktır. Bu durumda hekiminize danışarak kanınızdaki kolesterol ve yağ seviyelerini ölçtürüp, eğer bir sorun varsa, beslenme alışkanlığınızı da bu problemin üstesinden gelebilecek şekilde değiştirin.
2. Tansiyon ilacı kullanmayı düşünün. Genelde böbrek hastalığına veya böbrek yetmezliğine sahip hastalara hekimleri tarafından tansiyon düşürücü ilaçlar yazılır çünkü bu böbrek hastalıklarının temel sebebi yüksek tansiyon hastalığıdır. Özellikle ACE inhibitörü (hipertansiyon vakalarında tansiyonu düşürmek ve dengelemek için kullanılan bir enzim inhibitörü) türündeki ilaçlar hekimlerce tavsiye edilir ve uygulanır. Bu tipteki ilaçlara örnek olarak Ramipril, Captopril ve Lisinopril gösterilebilir. ACE inhibitörü tipi bu ilaçların tansiyon düşürücü etkileri dışında bir diğer avantajı da böbreklerinizi koruyucu özellikte olmalarıdır.
- Eğer hali hazırda tansiyon düşürücü ilaç kullanmıyorsanız, doktorunuza bu ilaçları size yazması hususunda danışın.
- Ciddi böbrek hastalıklarında birden fazla tansiyon ilacı kullanmanız gerekebilir.
3. Alabileceğiniz diğer tıbbi yardımlar konusunda doktorunuza danışın. İdrarınızdaki protein yüksekliğinin ana sebebi, böbreklerinizi etkileyen bir otoimmün hastalığı (bağışıklık sisteminizin kendi dokularınıza zarar verdiği bir sendrom) olabilir; ki bu durumda bağışıklık sisteminizi baskılayacak bir ilaca ihtiyacınız olabilir. Böbrek problemlerinizin bir diğer sebebi de diyabet (şeker) hastalığı olabilir, bu durumda da günlük dozda kan şekerinizi dengeleyecek Metformin ya da Insulin gibi ilaçlar almanız gerekebilir. Anlaşılacağı üzere proteinüri sendromuna yol açan böbrek sorunlarının altında çok çeşitli başka hastalıklar yatıyor olabilir; size önerimiz, bu hastlalıkların tespiti ve sizin durumunuza özel en iyi tıbbi yardımı alabilmek için doktorunuza danışın.
Hastalığınızın Sebebini Değerlendirmek
1. Hastalık sebebinizi teşhis edin. İdrarınızdaki protein seviyesini düşürebilmenin temel yolu, bu duruma sebep olan problemleri teşhis etmektir. İdrarınızda protein tespit edilmesi, başlı başına bir teşhis olmamakla beraber, başka birtakım problemlerin olduğunu işaret eden bir semptomdur. Bu semptomun giderilebilmesi, ancak altında yatan “başka birtakım problemlerin” teşhis edilmesi ve onunla ilgilenilmesi ile mümkündür.
2. Ne çeşit bir proteinüri sendromu (idrarda yüksek protein) ile karşı karşıya olduğunuzu tespit edin. 3 farklı tipte proteinüri tipi bulunmakla beraber, bunlardan 2’si ilaçlara gerek duymadan, zaman içinde kendiliğinden düzelmektedir. Ancak 3. tipteki sendrom, hastalığın detaylıca anlaşılması ve sebebinin araştırılması adına tıbbi analiz gerektirmektedir. Bu üç tip sendrom şu şekilde sıralanabilir:
- Geçici proteinüri. Bu tip sendromda ilk etapta yüksek görünen idrar protein seviyesi, sonraki idrar testlerinde kendiliğinden normale dönmektedir. Bu geçici proteinüri sendromu, genellikle strese bağlı durumlara bağlı olarak ortaya çıkar; ateşlenmeyle seyreden hastalıklar ve aşırı egzersiz yapmak (mesela bir maratona hazırlanmak) bu durumlara örnek gösterilebilir. Stres durumu normale döndüğünde vücudunuz da buna adapte olacak ve idrarınızdaki protein seviyesi de sonunda normale dönecektir.
- Ortostatik proteinüri. Vücut postürünüze göre (ayakta durma-oturma-yatma), değişkenlik gösteren idrar protein seviyesine sebep olan sendromdur. Pek yaygın olmamakla birlikte genellikle ergenlikte görülür. Yetişkinlik çağına kadar tamamen iyileşmekle beraber tıbbi müdehale veya ilaç gerektirmez.
- Kalıcı proteinüri. Bu sendromda ise hemen her idrar testinde protein seviyesi yüksek ölçülmektedir. Bu sendrom, böbrek hastalığı, diyabet, otoimmün hastalığı veya başka birtakım hastalıkların habercisidir. Altında yatan temel sebebin teşhisi için çeşitli testler yapılmalı ve tıbbi tedavi uygulanmalıdır.
3. Yaşadığınız geçici stres durumlarını değerlendirin. Az önce de belirtildiği üzere, geçirdiğiniz ateşli bir hastalık, normalden daha fazla egzersiz yapmanız veya hayatınızda strese sebep olan diğer etmenler sebebiyle idrarınızdaki protein seviyesi geçici olarak yüksek seyredebilir. Burada önemli olan, birkaç gün arayla idrarınızdaki protein seviyesini tekrar test ettirmeniz ve doktorunuzdan bu seviyenin normale dönüp dönmediğini öğrenmenizdir. Eğer geçici proteinüri sendromuna sahipseniz, ne mutlu size ki ne tıbbi bir müdehaleye ne de bir ilaca gerek duymaksızın birkaç gün veya hafta içerisinde tekrar sağlığınıza kavuşacaksınız.
- Eğer akut strese yol açacak aktiviteleriniz veya ateşli hastalığınız olduysa, mutlaka doktorunuza danışarak idrarınızdaki protein seviyesinin zaman içerisinde düştüğünden emin olmalısınız ki eğer seviye zamanla düşüyorsa, altında cidd bir sebep yok demektir.
4. İdrar testlerinizin tekrarlanmasını isteyin. İdrar testlerinizin tekrarlanması gerçekten çok önemli. Çünkü protein seviyesinin ve hastalığınızın nasıl seyrettiğinin belirlenmesi için ve eğer kendiliğinden iyileşiyorsa bunun tespit edilebilmesi için idrar testlerinin tekrarlanması gerekmektedir. Doktorunuz sizden klinik tuvaletinde veya kendi evinizde idrarınızı bir kaba aktarmanızı ve laboratuara teslim etmenizi isteyebilir. Eğer evinizden getirmeyi tercih edecek olursanız, idrarınızı laboratuara teslim edinceye kadar geçecek sürede buzdolabında saklamalısınız.
5. Kan testleri yaptırın. Eğer doktorunuz, proteinüri sendromunuza ilişkin bir böbrek hastalığından veya diğer sağlık problemlerinden şüpheleniyorsa, idrar testine ek olarak sizden kan testi de talep edebilir. Eğer doktorunuz kan testi talep ediyorsa, bakacağı maddeler muhtemelen BUN (kandaki üre kaynaklı azot) ve kreatinin olacaktır. Bu maddelerin her ikisi de böbrek işlevsel tesleridir ve doktorunuza böbrek sağlığınıza ilişkin faydalı bilgiler sağlayacaktır.
- Doktorunuz kan testlerinizde, diyabetten şüphelenirse HbA1c (diyabet testi), otoimmün hastalığından şüphelenirse de otoimmün antikor testlerini görmek isteyecektir.
- Kan testinde bakılacak maddelerden her biri, sizin tıbbi geçmişinizle ve sağlık durumunuzla ilişkili olarak doktorunuzun şüpheleri doğrusunda yatkınlığınızın olduğu hastalığa göre değişkenlik gösterebilir.
6. Böbrek biyopsisi yaptırın. Bazı vakalarda, semptomun altında yatan sebeplerin ileri tetkiki için böbrek biyopsisi yapılması gerekmekterdir. Böbrek biyopsisi çok nadir olmakla beraber, doktorunuzun teşhis için başka çaresi kalmamış olabilir.
7. Belirtmekte fayda var ki hamilelik kaynaklı proteinüri bambaşka bir konudur. Hamileyseniz ve idrarınızdaki protein seviyesi yükselmişse, bunun sebebi preeklampsi adı verilen başka bir sendromdur. Konu hakkında detaylı bilgi almak ve hamileliğiniz süresince bu sendromla nasıl başa çıkılabileceğini öğrenmek için “Pre-Eklampsi İle Nasıl Başa Çıkılır?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Sizlerin Merak Ettiği Sorular ve Cevapları
- Soru: İdrarda Protein yükseliği olan kişiler hangi yiyecekleri yemeli ve nasıl önlem almalı?
- Cevap: Trans yağlar, protein ve tuz bakımından düşük olan besinler tercih edilmelidir. Ek olarak tuz fazla tüketilmesi durumunda ilerleyen süreçte Hipertansif Böbrek Hastalığına sebep olabileceğinden dolayı tuz alımı özellikle sınırlandırılmalıdır.
- Soru: Protein Kaçağı için kullanılan en iyi ilaç hangisidir?
- Cevap: Diyabet hastası olan kişilerde Nefropati’nin azaltılması için Anjiyotensin Reseptör Bloker ya da ACE inhibitörü verilir.