Online Terapi Nedir?

Online terapi, diğer adlarıyla e-terapi, e-danışmanlık, teleterapi, siber danışmanlık, internet üzerinden mental sağlık veya ruh sağlığı hizmetinin verildiği bir terapi yöntemidir.

  1. E-mail
  2. Yazılı Mesajlaşma
  3. Canlı Görüşme
  4. Internet telefonu
  5. Video konferans
  6. Mobil Cihaz Uygulamaları

Gibi ortamlardan bu servis sağlanabilmektedir.

Uzaktan Terapi Nasıl Başladı?

Online Terapi Nedir (Uzaktan Terapi Nasıl Başladı)

Terapist ve danışan arasındaki uzaklık yeni bir kavram değil. Örneğin Sigmund Freud danışanlarıyla ilişkilerinin devamlılığı için sıklıkla mektuplardan yararlanırdı. 1982’den bu yana internetin gelişimi ve yayılmasıyla birlikte öz-yardım grupları ve forumları oluşmaya başlamıştı. Günümüzde ise pek çok web sitesi ve oluşumu bilgi sağlamak ve birebir online terapi gibi ruh sağlığı hizmetleri sunmaktadır. Zamanla bu tür hizmetlerin standardizasyonunu oluşturmak için çeşitli dernek ve kuruluşlar faaliyet göstermeye başladı. Örneğin Uluslararası Online Ruh Sağlığı Derneği bunlardan biri.

Son yıllarda ruh sağlığı hizmeti veren web siteleri ve uygulamalar oldukça popüler hale geldi. Talkspace ve BetterHelp gibi büyük katılımcılı, geniş bir fiyatlandırma aralığına sahip olan oluşumlar ortaya çıktı. Bu da terapi hizmetinin maddi olarak daha ulaşılabilir olmasına olanak tanıyan faktörlerden biri oldu. Aynı şekilde akıllı telefonlardan ulaşılabilen uygulamalar da son derece ulaşılabilir ve makul bir fiyatlandırma sistemine sahipler. Araştırmalar bazı insanlar için bu tarz terapilerin uygunluğunu destekler nitelikte.

  • Online terapi bizlere yüz yüze görüşmelerin olası giderlerini ortadan kaldırırken yararlarını da koruyan bir danışmanlık yöntemidir. Dünya çapında uygunluğu, erişilebilirliği ve teknolojik imkanların verdiği rahatlıkla bu terapi yönteminden sıkça yararlanılmakta. Özellikle pandemic döneminde sıkça duyduğumuz bu online terapi yöntemi kriz anlarında da çalışıyor. Bu terapi yönteminin nasıl çalıştığını, artılarını ve eksilerini aşağıda derlemeye çalıştık.

İnternetten alabileceğimiz online terapiler gittikçe daha fazla yaygınlaşmaya başladı. Online terapi özellikle kaygı ve depresyon kaynaklı şikayetlerde ruh sağlığı ve kişisel  refah için profesyonel kişilerce verilmekte.

Normal terapilerin aksine yüz yüze ve genelde bulunulan konumda gerçekleştirilen bu terapilerde neler oluyor? Yapılan araştırmalar bu terapilerin işlerliği ve verimliliği hakkında neler söylüyor?

Online Terapi Nedir? Online terapi neleri içerir?

Online terapi, bir terapist ve danışanın internet ortamında periyodik olarak profesyonel sınırlar ve terapi hizmetinin gereken nitelikleri içinde karşılıklı iletişimi olarak tanımlanabilir. Danışan ve terapist ayrı ayrı konumlarda olsalar bile elektronik olanaklardan faydalanarak birbirleriyle iletişimde kalır. Profesyonel ruh sağlığı çalışanı ya da terapist, bu olanaklarla danışana e-posta, video konferans, yapay gerçeklik teknolojisi, chat/hızlı mesaj veya bütün bunların birleşimi şeklinde bir danışmanlık veya ruh sağlığı hizmeti sağlar. Bu yolla da danışan kişinin hayatta karşılaştığı zorluklar elektronik ortamda yüz yüze terapi yönteminde olduğu gibi konuşulabilir.

Önemli Bilgi: Terapistinizin diplomasını sormakta özgürsünüz. Lisanslı bir ruh sağlığı çalışanı olduğundan emin olun! Online terapiler de üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmuş lisanslı profesyonel kişilerce verilmelidir. Devamı için yazıdaki online terapi etiği bölümüne bakın.

Online Terapi Süreci Nasıl İşler?

Birçok akademisyenin tarif ettiği üzere, online terapi forumları, blogları veya grup e-postalarını kapsamaz. Esas olarak, terapist danışanla aktif ve devamlı bir teröpatik ilişki ve iletişim kurar. Nasıl yöntemler benimsendiği aşağıdaki gibi olabilir.

  • Senkronik – Video chat gibi ortamlar kullanılarak canlı olarak aynı anda gerçekleştirilir
  • Asenkronik – Ayrı zamanlarda gerçekleştirilir (e-posta, mesaj vb.)
  • Hem senkronik hem asenkronik – İki yöntem de kullanılabilir

Tanıya özel yöntemlere gelince internet üzerinden bilişsel davranışçı terapi (BDT) iki şekilde verilebilir.

  • Rehberlik eşliğinde – Terapist danışanına BDT’ye bağlı yapısal bir şekilde müdahale eder.
  • Rehberlik eşliğinde olmayan – Öz-yardım BDT yöntemiyle terapist danışanına müdahale etmez.

Tanıya özel yardımlar kaygı bozuklukları, travma sonrası stress bozukluğu (TSSB), sosyal ve diğer özel fobiler vb. olmak üzere şekillendirilebilir.

Online terapi, ruh sağlığı etiği düşünüldüğünde anonimliğin kaybolması ve sınırlara müdahale gibi birtakım olumsuzluklar barındırdığı düşünülüyor. Fakat bu online terapinin popülerliğinin giderek artması ve sağladığı faydaları tümüyle yok etmiyor. Ayrıca normal terapite ulaşımı olmayan ve dezavantajlı grupların bu tür hizmetlerden yararlanması için aslında oldukça iyi bir yöntem olduğu söylenebilir.

Online Terapi Etiği

Lisanssız Pratisyenler

Yeterli eğitimi olmayan, bu işi yapmak için gereken kritlerlere ve en önemlisi lisansa sahip olmayan pratisyenler de bu yöntemin kolaylığından ve sorgulanmamasından dolayı mantar gibi çoğalmış durumdalar. Terapistinizin lisansını sorgulamak hakkınızdır. Kalitesiz ve yetersiz ruh sağlığı pratisyenleri olan durumunuzun daha da kötüye gitmesine, yanlış kararlara sebebiyet verebilir.

Olası Zarar ve Risklerin Güçlükle Değerlendirilmesi

Online terapi gizlilik açıklarıyla tehlikeli hale gelebilir (örneğin hacklenme, bilgi sızdırılması, şifre kaybı vb.).  Araştırmacılar yazı aracılığıyla yapılan e-posta terapisinde bu tarz risklerin ve iletişim hatalarının doğabileceğinin altını çiziyorlar.

Bu risklerin anlaşılması sadece pratisyenlerin inisiyatifinde olmayabilir, bu yüzden ruh sağlığı çalışanları bunlara çözüm bulabilecekleri daha büyük tartışma grupları oluşturmak için çalışıyorlar. Bu da online terapi veren insanların alınabilecek önlemleri görmesine yardım sağlıyor.

Onam

Üçüncü etik kaygı ise terapiye gösterilan rıza veya verilen onam. Bu durum terapist ve danışanın fiziksel olarak uzak olmalarıyla alınması zor bir konsept. Danışanın bilgilerinin doğrulanması, iletişim eksikliklerinden doğan eksik bilgiler de tam olarak alınamayabilir. Online terapide onam formlarının altının çizilmesi de bu yüzden. Risklerin ve bunların nasıl ortadan kaldırılacağının karşılıklı bir anlaşması yapılabilir, kayıt konusunda bilgiler danışana sağlanabilir.

Görev Yetkisi

Yukarıda söylendiği gibi terapistin görev yetkisi, lisansı ve yeterliliği sorgulanmaya açıktır. Terapistiniz size bu bilgileri sağlamakla yükümlüdür.

Kaygı Bozukluklarında ve Depresyonda Online Terapi

İnternet yoluyla verilen bilişsel davranışçı psikoterapi, en çok kullanılan online terapi yöntemidir. Terapist ve danışanın ortak hareketleriyle çok etkili olduğu yapılan çalışmalarda birçok kez gösterilmiştir. Yapılan araştırmaların bir çoğu online terapinin kaygı bozuklukları için etkisini gösterse de, online terapi depresyon ve duygu durum bozuklukları için de kullanılıyor. Hatta bazı araştırmalar yüz yüze ve online terapi arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir. Yapılan bir araştırmada 11 hafta boyunca yüz yüze terapi olmadan sadece online terapi gören insanların sağlığında, kaygısında ve depresyon seviyelerinde anlamlı ve kararlı iyileşmeler gösterildi (Ruwaard ve arkadaşları, 2009). Danışanlar aynı zamanda bu terapi yönteminin onlara kişiye özel, hoş ve yararlı olduğunu hissettirdiğini söyledi.

Online Terapinin Artı ve Eksileri

Artılar

  • Yeterliliği olan ruh sağlığı çalışanları tarafından verilen rehberlikçi online terapiler yüz yüze terapi yöntemlerinin aynılarını kullanır. BDT, rehber eşliğinde rahatlama egzersizleri vb.
  • Geleneksel terapilere göre maliyet-yarar dengesi daha verimlidir.
  • Online terapi evden dışarı çıkmanızı gerektirmez. Ev konforunda terapi hizmeti sağlar.
  • Online terapinin etkisini destekleyen birçok bulgu vardır. Online terapinin işe yaraması umut vadedicidir.

 Eksiler

  • İnterner, mobil cihaz ve bilgisayar gibi teknolojik imkanlara sahip olmayanlar için ulaşılması zordur. Bu imkanlara sahip olan ve desteğe ihtiyaç duyan insanların da bir noktaya kadar aynı şekilde bu cihazları kullanabilmeleri gerekir.
  • Terapötik Sınırlar pratisyenler için bir sorun teşkil edebilir. Yüz yüze terapi gibi sınırların daha rahat çizilebildiği, görüşmelerin yer ve zamanının daha belli olduğu yöntemlerden daha açık uçlu olduğu için uzmanlar terapistlerin aşırı mesajlara veya istismara açık olduğu konusunda uyarıyor.
  • Yanlış anlaşılmalar veya iletişim hataları daha sık görülebilir. Özellikle sözsüz iletişimin, jest ve mimiklerin olmadığı yazı bazlı yöntemlerde, mesaj, e-posta gibi.
  • Gizliliğin ihlali, onam veya rıza vermede güçlük, veri sızdırılması gibi olası tehlikeler vardır.

Online Terapist Seçerken Dikkat Edilecekler Nelerdir?

Gerçek dünyadaki terapistler ve danışmanların olduğu gibi, sanal dünyada da terapistlerin sahip olması gereken eğitimler, lisanslar, belgeler ve yetkinlikler vardır. Bazı kriterler terapistler tarafından karşılanmalıdır. Online ve yüz yüze görüşme yapan terapistlerin sahip olması gereken yetkinlikler arasında herhangi bir fark yoktur. Bu tarz yetkinlikler ülkeden ülkeye değişebildiği gibi devlet veya dernekler tarafından verilen kılavuzların içeriğindeki standart kurallara bağlıdır.

Online Terapi Enstitüsü’nün etik klavuzunun koyduğu online terapi standartları şu şekildedir:

  • Terapist yalnızca uzmanlık alanının elverdiği sınırlarda çalışmalıdır. Yani terapistler sadece eğitimlerini aldıkları hizmetleri sunabilirler.
  • Online terapistler bulundukları konum ve ülkenin yasal düzeninde belirtilen koşullara bağlı olarak terapi hizmeti sağlayabilirler. Örneğin ABD’de özel eğitim ve lisans programını tamamlayan kişiler kendilerine psikolog diyebilir.
  • Terapistler online terapi Pratik ve tekniklerinde bilgi ve eğitim sahibi olmalı, süpervizyon almış olmalıdır. Bunlar üniversitede alınan formal eğitimleri, workshop, konferans gibi informal eğitimleri, yüz yüze veya online olarak yapılan görüşmelerin süpervizyon koşulları altında yapılmış olması gerekliliklerini kapsar.
  • Online terapi hizmeti veren profesyoneller aynı zamanda teknolojiye hakim olmalıdır. Psikoterapist, online psikoterapi verdiği araçları ve elektronik ortamları iyi tanımak ve danışanının gizliliğini sağlamakla yükümlüdür.

Sonuç

Online psikoterapi gittikçe daha yaygın bir hale gelirken, bunun bazı insanlar için uygun olmadığı bilinmektedir. Örneğin madde bağımlılığı, ağır depresyon veya şizofrenik bozukluklar gibi psikotik bozukluklar için online terapi uygun değildir ve önerilmemektedir. Bu tarz bozuklukların online terapinin verebileceğinden çoğunlukla çok daha fazlasına ihtiyacı olmaktadır.

Yazıda birkaç kez bahsedildiği gibi, terapistinizin yeterliliklerini sorgulamak en doğal hakkınızdır. Size hizmet veren kişiye hangi okuldan mezun olduğunu ve hangi eğitimleri aldığını anlatmasını ve hatta belgelemesini isteyebilirsiniz. Bu kadar fazla sahte psikoloğun ortada dolaştığı ve dokunduğu hayatlara çok fazla hasar bırakabildiği bir dönemde, gerçek bir ruh sağlığı uzmanı bu isteğinizi asla geri çevirmeyecektir.

Eğer zaten bir terapiye devam ediyorsanız ve online olarak devam etmek istiyorsanız bunu doktorunuzla veya psikoloğunuzla konuşabilirsiniz. Eğer online terapinin size göre olduğunu düşünüyorsanız bazı siteler ve uygulamaları araştırabilirsiniz. Böylece maddi ve manevi size en uygun seçeneği bulabilirsiniz.

Hazırlayan: Deniz Özdemir

Kaynak: 1 (Erişim: ) 2 (Erişim: )

Article Categories:
Genel Sağlık

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir