Yanıklar oldukça yaygın ama aşırı acılı bir yaralanma biçimidir. Küçük yanıklar tıbbi yardıma gerek kalmadan iyileşirken, şiddetli yanıklarda enfeksiyonu önlemek ve yara izinin ciddiyetini azaltmak için özel bir bakım gerektirir. Yanığı tedavi etmeden önce, ne tip ya da ne derece bir yanığınız olduğunu anlamak önemlidir.
Yanığınızın Derecesini Belirlemek
[dropcap]1[/dropcap]Birinci derece bir yanığınız olup olmadığını belirleyin. Birinci dereceden yanıklar en yaygın görülen yanıklardır ve hafif haşlanma, sıcak cisimlerle kısa bir etkileşim ya da güneşten kaynaklanır. Zarar, cildin en yüzeysel ya da en dış katmanında meydana gelir. Genellikle kırmızı, hafif şiş görünür ve biraz acılı ya da hiç acısız olur. Birinci derece yanığınızı evde tedavi edin, çünkü genellikle uzman tıbbi yardıma gerek yoktur. Cildin en üst katmanı kendini bakımla ve zamanla iyileştirme yetisine sahiptir.
- Birinci derece yanıklar “ufak yanıklar” olarak sınıflandırılır ve o şekilde tedavi edilmelidir. Bazen, geniş çaplı bir birinci derece yanığınız olabilir, örneğin güneş yanığı gibi, ama bu da tıbbi tedavi gerektirmez.
[dropcap]2[/dropcap]İkinci bir yanığınız olup olmadığına karar verin. Cildiniz kabarık görünebilir, kabarcıklar oluşacak ve acı çok daha yoğun olacaktır. İkinci derece yanıklar inanılmaz derecede sıcak şeyler (kaynayan su gibi) ile kısa temas, sıcak objelerle daha uzun süre temas ve güneş altında çok uzun zaman geçirme sonucu meydana gelir. İkinci derece yanığınız elinizin, ayağınızın, kasıklarınızın ya da yüzünüzün üzerinde değilse, onu küçük bir yanıkmış gibi tedavi edin. Cildinizde kabarcıklar varsa, onları patlatmayın. Kabarcık patladıysa, su ile durulayarak ve anti bakteriyel merhemle silerek cildi temiz tutun. Ayrıca cildin üzerine merhem sürüp bir bandana veya kumaş yardımıyla sarabilirsiniz. Kumaşın günlük olarak değiştirilmesi gerekir.
- İkinci derece yanık cildinizin iki katmanını birden yakar. İkinci derece yanığınız 8 santimetreden genişse, ellerinizi, ayaklarınızı, eklemlerinizi ya da cinsel organlarınızı kaplıyorsa veya haftalar içinde iyileşmiyorsa, o zaman tıbbi yardım için doktorunuzu aramanız gerekir.
[dropcap]3[/dropcap]Üçüncü derece bir yanığınız olup olmadığına karar verin. Üçüncü derece yanıklar en ciddi ve acil tıbbi yardım gerektiren yanıklardır. Bunlar sıcak bir nesneye çok uzun süre maruz kalarak cildinizin üç katmanına da ulaştığında meydana gelir, bazen kas, yağ ya da kemiklere zarar gelmesine neden olur. Cildin üzerindeki sinir hücrelerindeki ağrı reseptörlerine gelen zararın derecesine göre acı seviyesi değişiklik gösterebilir. Hücrelerin parçalanması ve protein kaçağından ötürü bu yanıklar ıslak görünebilir.
- Üçüncü derece yanıklar her zaman büyük bir yanık olarak değerlendirilir ve mümkün olduğunca hızlı şekilde bir doktor tarafından tedavi altına alınmaları gerekir.
[dropcap]4[/dropcap]Düşük ısı yanığı olup olmadığına bakın. Bunlar cildinizin kar ya da buz gibi düşük ısılara çok uzun süre maruz kalmasından kaynaklanır. Yanık alan parlak kırmızı, beyaz ya da siyah görünebilir ve cilt tekrar ısındığında güçlü bir yanık hissi yaratabilir. Düşük ısı yanığı yine de yanık olarak değerlendirilir, çünkü cildin doku katmanlarına zarar verir.
- Düşük ısı yanıklarını birçok durumda büyük yanıklarda olduğu gibi tedavi edin ve tedavi için tıbbi yardım alın.
- Soğuğa maruz kaldıktan hemen sonra cildi tekrar 37 ile 39 derece arasında bir sıcaklığa getirin.
[dropcap]5[/dropcap]Kimyasal bir yanığınız olup olmadığına karar verin. Kimyasal yanıklar cilt katmanlarına zarar veren zararlı kimyasallarla cildin temas etmesinden kaynaklanan başka bir yanık tipidir. Bu tip yanıklar genellikle kırmızı lekeler, kızarıklık, kabarcıklar ya da açık yaralar olarak cilt üzerinde kendini gösterir. Yapmanız gereken ilk şey her zaman neyin yanığa neden olduğunu belirlemek ve zehirlenmeye karşı hemen kontrol yapmaktır.
- Kimyasal bir yanıktan muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız, hemen bir zehir kontrol merkeziyle irtibata geçin. Cildi nötrlemek ve kimyasalın dağılımını izole etmek adına bakım yapılmalıdır.
- Kimyasal yanıkları bol bol su ile durulayın, ancak susuz kireç ya da ana metaller (sodyum, magnezyum, fosfor, lityum) gibi maddelere maruz kalındıysa sudan kaçınılmalıdır, çünkü maddeler su ile etkileşime girebilir ve daha büyük yaralanmalara sebep olabilir.