Dünya riskli bir yer olabilir. İnsanlar sizi sürekli aldatıyormuş veya size zarar verecekmiş gibi hissediyorsanız, bunun günden güne devam etmesi oldukça yorucu olacaktır. Yapacak bir şeyiniz olmadığını fark ettiğinizde durum daha da vahim bir hal alır. Peki paranoyanıza karşı durup ona nasıl boyun eğdirebilirsiniz ? Dünyaya olan bakışınızın kontrolünü nasıl geri alabilirsiniz ?
Durumunuzu sorgulayın
1. Paranoya ve anksiyete arasındaki farkları ayırt edin. Anksiyete, paranoya ile aynı şey değildir ancak bu durumların bazı benzerlikleri mevcuttur. Anksiyeteli insanlar ciddi kaygılılardır. “Ailem bir araba kazasında ölebilir” diye düşünebilirler. Paranoyak insanlar “Biri bana zarar vermek için ailemi öldürecek” diye düşünebilirler. Anksiyetenizin sizin sorununuz olduğunu düşünüyorsanız, başlamak için wikihow’un Anksiyete İle Nasıl Başa Çıkılır makalesini okumaya başlamayı düşünün.
- Ayrıca, sınav sırasındaki stresin artması gibi belirli bir olaya dair ara sıra gerçekleşen anksiyete ile etrafınızda sizi sürekli anksiyete maruz bırakacak şeylerin bulunması arasında fark vardır. Anksiyete bozuklukları, en yaygın zihinsel sağlık bozukluklarıdır. Anksiyeteniz genelleştirilmiş ya da belirli bir olay ve durumun etrafında değil, “her zaman” görünüyorsa bir zihinsel sağlık uzmanına görünmelisiniz. Anksiyete bozukluğunuz olabilir.
- Anksiyete, klinik paranoyadan çok daha yaygındır. Anksiyete bozukluklarının başlangıç yaşı 31’dir, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Anksiyete belirtileri ya da GAB (genelleştirilmiş anksiyete bozukluğu), çoğunlukla fiziksel belirtilerin bolluğu arasında, rahatlayamamak, kolayca korkmak ve konsanstre olmakta zorluk çekmeyi içerir. İyi haber ise tüm bunların tedavi edilebilir olmasıdır.
2. Bir jüri edinin. İnanmak zor olabilir fakat belirli bir paranoya seviyesi oldukça yaygındır. Hepimizin güvensizlikleri var ve hepimiz utanmanın nasıl hissettirdiğini biliyoruz. İnsanların yaklaşık üçte biri bazı noktalarda paranoyak düşüncelere sahip. Kendinizce belirli sonuçlara ulaşıp paranoyak olduğunuzu varsaymadan önce dört veya beş arkadaşınızla bir araya gelip onlara düşünce süreçlerinizin anlaşılabilir ya da hayali olup olmadığını sorun. Paranoyak olup olmadığınızı belirlemek için iyi bir yoldur.
- Paranoyanın beş seviyesi vardır. Çoğumuz genel bir kırılganlık ve şüpheci düşüncelere sahiptir. (“Bu karanlık patikada öldürülebilirim.”) ya da (“Arkamdan benim hakkımda konuşuyorlar, değil mi?”) Hafif seviyedeyken, (“Beni rahatsız etmek için ayakları ile vuruyorlar.”) Orta derecedeyken, (“Telefon görüşmelerim takip edildi.”) Ciddi seviyedeyken, (“ FBI benim TV’min içinde, beni izliyor.”) kişisel tehdit, bu paranoyak olabileceğinize dair bir işarettir.
- Düşüncelerinizin hayatınızı nasıl etkilediğine bakın. Ara sıra paranoyak düşünceye sahip olabilirsiniz, ancak yaşamınız bu tür düşüncelerden önemli ölçüde etkilenmiyorsa, muhtemelen klinik paranoyak değilsinizdir.
3. Paranoyak olup olmadığınıza ya da önceki yaşam deneyimlerini dinleyip dinlemediğinize karar verin. Bazen, eğer bir şeyden şüpheleniyorsanız, arkadaşlarınız ve sevdikleriniz düşüncelerinizi “paranoyak” olarak etiketlendirebilirler ancak şüphe her zaman kötü bir şey değildir. Bazen, yaşam deneyimleriniz size şüpheli davranışın belirli bir yolunu göstermeyi öğretmiş olabilir. Şüpheci olmak, örneğin birisinin size zarar vereceği, paranoya ile ilgili olmak zorunda değildir. Bu sadece insanlara güvenmekte zorluk çektiğinizin göstergesi olabilir. Bu durum, bir travma ya da olumsuz bir deneyim yaşadıktan sonra özellikle yaygındır.
- Örneğin, “gerçek olamayacak kadar iyi” görünen yeni bir romantik ilgiden şüpheleniyorsunuzdur. İlişkilerinizde kalp kırıklığına dair bir geçmişiniz varsa, önceki deneyimlerinizin size öğrettiklerini dinlersiniz.
- Öte yandan, yeni romantik ilginin, sizi öldürmek için gönderilen gizli bir suikastçi olduğundan şüpheleniyorsanız, muhtemelen paranoyanız konuşuyordur.
- Başka bir örnek olarak, bir kişi veya durum hakkında sizde şüpheye neden olan bir şey sezmiş olabilirsiniz. Bu tepkiler her zaman paranoya değildir. Tepkilerinizi incelerken, onları çabuk bir şekilde reddetmek zorunda değilsiniz.
- Tepkilerinizi ve şüphelerinizi değerlendirmek için zaman ayırın. Korku ya da anksiyete gibi acil yanıtlarla tepki verebilirsiniz. Sakinleşin ve bu yanıtların nereden geldiğini belirlemeye çalışın. Geçmiş deneyimlerinizdeki gibi bu tepkileri tetikleyebilecek bir temeliniz var mı ?
- Ufak bir gerçek kontrolü yapın. Hayır bu yeni erkek veya kız arkadaşınızın geçmişini araştırmanız anlamına gelmiyor. Bir kağıt parçasını alıp oturun ve neler olduğunu yazın. Durumun ne olduğunu, ne hissettiğinizi, bu duyguların ne kadar güçlü olduğunu, durum hakkında ne düşündüğünüzü, bu inançların onları destekleyen ya da desteklemeyen herhangi bir olgusu olup olmadığını ve bu inançların gerçekleri temel alarak değişip değişmeyeceğini söyleyin.