Dijital rektum testi,doktorların prostat kontrolü için kullandıkları ana yöntemlerden biridir. Kısaca bu yöntemde, doktor potansiyel anormallikleri hissedebilmek için parmağını rektumuzun içine sokar. Bu anormallikler,prostat kanseri,genişlemiş prostat veya enfeksiyon kapmış prostat belirtileri olabilir. Tıbbi uzmanlar,teste dayalı doğru çıkarımlara ulaşmayı gerektiren testlerin kendi kendinize yapılmasını önermezler. Yine de,eğer kendi testinizi yapmak isterseniz, doktorların uyguladığı gibi yapılan testlere aşina olmanız gerekir.
Prostat Taramasına Girilip Girilmeyeceğine Karar Vermek
1. Yaşınızı göz önüne alarak prostat taramasının gerekli olup olmadığını belirleyin. Türk Kanser Derneği genel olarak 50 yaşında üstünde olan erkeklerin tümünün yılda bir defa prostat taramasına girmesini önermektedir. Bunun yanında kimi durumlarda prostat daha erken yaşlarda orataya çıkabilir. Siz de prostat taramasına erken girip girmeyeceğinize karar vermek istiyorsanız bakmanız gerekenler:
- Birinci derece akrabalarınızda birden fazla kişinin 65 yaşından önce prostat kanseri olması durumunda sizin de 40 yaşınızda prostat kanseri taramasına girmelisiniz.
- Birinci derece akrabalardan sadece bir kişi 65 yaşından önce prostat kanseri olduysa bu durumda 45 yaşınızda prostat taramasına girmelisiniz.
- Ailenizde çokça prostat kanseri vakası varsa bu durumda daha erken yaşlarda da prostat taramasını yaptırmanız erken teşhis açısından önemlidir.
2. Böbrek, Üreter, Mesane ve Üretra’dan oluşan Üriner sistem ile iligli belirtileri göz önünde bulundurun. Vücudun bu kısmıyla ilgili olan problemlerin tümü prostat ile bağdaşabilir. Prostat Üriner sistemki tüm kısımlara yakın olduğundan dolayı büyüme ile ve disfonksiyona sebep olarak bu sistemdeki kısımlara baskı yapabilir. Üriner sistemde sorun olup olmadığını tespit etmek için göz önünde bulundurmanız gereken belirtiler:
- İdranınızı yaparken kan görmeniz,
- Diğer sağlık problemleri dışında sürekli bel ağrısı çekmeniz,
- İdrarınızı yaparken yanma hissetmeniz,
- İdrarınızı yaparken zorluk çekmeniz,
- Ereksiyon olmada zorlanmanız,
- Geceleyin haddinden fazla idrar yapma isteği duymanız,
- Boşalma (ejakülasyon) aşamasında ağrı çekmeniz,
- İdrarınızın normalde olduğundan daha zayıf ve yavaş bir şekilde vücuttan çıkması
3. Üroloji uzmanından randevu alın. Üriner sistemle ilgili bir hastalığa dair belirtileri ağırlıklı olarak yaşıyorsanız bu durumda doktora gitmenin zamanı gelmiş demektir. Üriner belirtilerin tek başına olması direk bu hastalığa sahip olduğunuz anlamına gelmeyecektir. İlgili doktor bir takım tetkik ve taramalar yapacak ondan sonrasında teşhisi koyacaktır. Doktorun rektum içindeki dokuların şüphelenmesi ile birlikte Transrektal Prostat Ultrasonu (TRUS) çektirmeniz gerekebilir. Bununla birlikte kanser teşhisi koyabilmek için bu ultrasona ek olarak Transrektal Biyopsi’sinin de yapılması gerekebilir.
4. Doktorunuzdan Prostat Spesifik Antijen (PSA) hakkında bilgi isteyin.Muhtemelen siz bilgi istemeden doktor PSA seviyesini kontrol etmek maksatlı bir testi yaptırmanızı isteyebilir. Alanında uzman olan doktorların çoğu 4 ng/ml PSA seviyesinden daha yüksek değerlerde prostat kanseri olasılığını arttığını ifade etmektedir.
- PSA değer şu değerde ise hasta prostat kanseri diye bir teşhis koymak o kadar dolay değildir. Çünkü yapılan araştırmalarda Prostat kanseri olan hastaların %7’sinde PSA seviyesi 1ng/ml’nin altında olarak ölçülmüştür.
- Gözlemlenen durumlardan biri de PSA değeri arttıkça Prostatk kanserine yakalanma ihtimalinin arttığı yönündedir. Örneği yine bir araştırmaya göre Prostat kanseri olan hastaların ortalam %27’sinde PSA değeri 3ng/ml ile 4ng/ml şeklinde ölçülmüştür.
Prostatı Anlama Yöntemleri
1. Doktorunuzun yaptığı testi göz önünde bulundurun.Uygulaması çok basit görünse de prostat testleri uygun teknikler ve ne için hissettiğinizi anlayabilmenizi gerektirir.
- Muhtemel komplikasyonlar parmak kistlerinden veya diğer kitleler nedeniyle oluşan kanamalar içerebilir.Bu durum evde kendi başınıza halledemeyeceğiniz ve acilen doktora görünmenizi gerektirecek enfeksiyonlara veya diğer komplikasyonlara neden olabilir.
- Ayrıca kendi yapacağınız testlerde bir anormallik görüp doktorunuzdan tavsiye istediğinizde,doktorunuz büyük ihtimalle sonucu doğrulamak için bu testi tekrar uygulayacaktır.
2. Doğru pozisyon alın.Doktorunuzun ofisinde uygulanacak testte,doktorunuz sizden ya dizlerinizi çekerek uzanmanızı ya da ayakta eğilip kalçalarınızı sıkmanızı isteyecektir.Bu,doktorunuzun sizin rektumunuza yada prostatınıza erişimini kolaylaştıracaktır.
3. Herhangi bir cilt sorunu olan bölgeyi kontrol edin.Bu işlem için ya ellerinizi bir el aynası yardımıyla kullanın yada bir eş veya partnerle yapın.Herhangi bir gözle görülür cilt sorununuz varsa mesela kist,siğil yada basur gibi,o alanı kontrol edin.
4. Steril eldiven giyin.Dijital rektum testi uygulayacaksınız siz veya partneriniz steril lateks eldiven giyin.Hijyenin garanti olması içinde ellerinizi,eldivenleri giymeden önce yıkayın.Sadece kontrol edeceğiniz parmağınızı kullanacaksınız fakat yinede eldiven giymelisiniz. Ellerinizi yıkamadan ve eldiveni giymeden önce,tırnaklarınızı kestiğinizden emin olun.Eldiven lateks olsa bile,istemeden o bölgeyi kesebilir veya kisti delebilirsiniz.
5. Eldiveni yağlayın.Vazelin,KY Jeli gibi yağlayıcılar eldiveni daha kolay giymenizi ve rektumunuzun içine daha stressiz nüfus etmenizi sağlar.
6. Rektumunuzun duvarlarını hissedin.Siz veya partneriniz parmağınızı rektumun içine sokun.Rektumunuzun duvarları boyunca oluşabilecek kanser,tümör veya kist belirtilerini anlamak için parmağınızı dairesel şekilde hareket ettirin.Eğer herhangi bir anormallik yok ise,rektumunuzun duvarları düzgün ve uygun şekildedirler. Nazik ve hafif bir basınç uygulayın.
7. Rektumunuzun göbek deliğiniz doğrultusundaki duvarını hissedin.Prostatınız,rektum duvarınızın üstünde/karşısında olacak şekilde parçalı bir şekilde uzanır.Prostatınız boyunca hissettiğiniz anormal bulgular sert,inişli çıkışlı,düzgün olmayan,genişlemiş alanlar olabilir.
8. Parmağınızı çekin.Profesyonel uygulamalarda,tüm test yaklaşık olarak 10 saniye sürer yani bir şeyler hissedebilmek için çok vakit harcamayın.Bu sadece rahatsızlığınızı arttırır.Eldiveninizi çıkartıp çöpe atın ve ellerini bir an önce yıkamayı unutmayın.
9. Doktorunuzla iletişime geçin.Doktorunuzla daha ileri daha profesyonel testler yapmak istediğinizden emin olun.Eğer kendi testinizde anormallikler hissederseniz,hemen doktorunuzla bir randevu ayarlayın.Eğer iki günden az bir sürede kendi testinizi yaptıysanız doktorunuza kendi yaptığınız testlerde neler gözlemlediğinizi söylemeyi unutmayın çünkü bu size yapılacak olan testlerde spesifik prostat antijenlerinizin sayısının yüksek çıkmasına neden olabilir.
Uyarılar
- Spesifik Prostat Antijen testiniz yada Dijital Rektum Testiniz normal sonuçlar verse bile kanserin meydana gelebileceğini unutmayın.
- Tırnaklarınızı düzgün ve sıkı şekilde kesin.
- Test güvenilirliği hakkındaki fikir birliği karışıktır.Bazıları önermezken,bazı kurumlar ve doktorlar bunu önermektedir.Bilinçli bir karar vermek için sağlık danışmanınızla aile geçmişiniz,yaşınız ve belirtiler hakkında konuşun.
Sizlerin Merak Ettiği Sorular ve Cevapları
- Soru: İdrarımda biraz kan var, doktora gittim. Mikroskopla kontrol etti ve bunun şu an için önemli olmadığını söyledi. Ancak bir yıl içinde tekrardan kontrole gelmemin gerektiğini belirtti. Size protatım iyi mi?
- Cevap: İdrardan kan gelmesi, böbrek taşı vb. birçok nedenden ötürü olabilir. Doktorunuzun yapmış olduğu dijital rektal muayene sonrasında daha fazla değerlendirme yapıp yapmayacağını belirlemek için PSA seviyesinin ölçümü yapılacaktır.
- Soru: Prostat büyümesi kabızlık yapar mı?
- Cevap: Prostat büyümesi idrarın daha zor yapılmasına ve beraberinde de kabızlığa neden olabilir.
- Soru: Testislerde bit yumrunun tespiti durumunda ne yapılmalıdır?
- Cevap: Böyle bir durumda çok ötelemeden hızlı şekilde doktora başvurun. Ne kadar erken doktora görünürseniz o kadar hızlı bir şekilde testis kanserini önleyebilir ve dönüşüolmayan bir yola girilmesinin önüne geçebilirsiniz.